Ślubowanie

Ślubowanie składane przez radcę prawnego

Ślubowanie odbiera dziekan rady OIRP prowadzącej listę, na którą wpisany został radca. (a zatem ślubowanie składa się już po wpisie).

Rota ślubowania = "Ślubuję uroczyście w wykonywaniu zawodu radcy prawnego przyczyniać się do ochrony i umacniania porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązki zawodowe wypełniać sumiennie i zgodnie z przepisami prawa, zachować tajemnicę zawodową, postępować godnie i uczciwie, kierując się zasadami etyki radcy prawnego i sprawiedliwości."

Złożenie ślubowania (obok wpisu na listę radców prawnych) jest warunkiem uzyskania prawa wykonywania zawodu radcy prawnego (art. 23 URP).

Odmowa złożenia ślubowania nie stanowi wprawdzie samoistnej przesłanki skreślenia z listy radców prawnych, jednakże może zostać uznana:

• za działanie sprzeczne z Kodeksem etyki, a co za tym idzie, za przewinienie dyscyplinarne (Kodeks etyki obowiązują osoby wpisane na listę nawet jeśli nie wykonują jeszcze zawodu radcy prawnego);
  

za dowód nieistnienia, już w chwili wpisu na listę, przesłanki rękojmiowej (tj. jako nowy dowód istniejący w dniu wydania decyzji, nie znany organowi, który wydał decyzję, którego wyjście na jaw stanowi zgodnie z art. 145 § 1 KPA podstawę do wznowienia z urzędu postępowania zakończonego decyzją ostateczną o wpisie na listę radców prawnych.

 

 

Substytucja

Substytucja wg ustawy o radcach prawnych

Substytucja = dalszego pełnomocnictwa można udzielić:

• innemu radcy,
  
• adwokatowi,
  
• prawnikowi zagranicznemu wykonującemu stałą praktykę w RP
  

W razie potrzeby dziekan rady OIRP wyznacza z urzędu zastępcę radcy prawnego, który został skreślony z listy radców albo nie może czasowo wykonywać czynności zawodowych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 URP r.p. może udzielić dalszego pełnomocnictwa (substytucji) innemu radcy prawnemu, adwokatowi, prawnikowi zagranicznemu wykonującemu stałą praktykę w zakresie wynikającym z ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej.

W razie potrzeby dziekan rady okręgowej izby radców prawnych wyznacza z urzędu zastępcę radcy prawnego, który został skreślony z listy radców prawnych albo nie może czasowo wykonywać czynności zawodowych. Decyzja dziekana upoważnia wyznaczonego r.p. do prowadzenia podejmowanych spraw i jest równoznaczna z udzieleniem dalszego pełnomocnictwa procesowego (art. 21 ust. 2 URP).

Uprawnienie do udzielania "dalszego pełnomocnictwa" obejmuje przede wszystkim uprawnienie do udzielania "dalszego" pełnomocnictwa procesowego, ale również pełnomocnictwa do wykonywania wszelkich innych pozaprocesowych czynności faktycznych i prawnych dokonywanych przez r.p. w imieniu mocodawcy w ramach świadczonej przez niego pomocy prawnej.

Pełnomocnik substytucyjny jest samodzielnym pełnomocnikiem strony, a nie pierwszego pełnomocnika i jest upoważniony z mocy ustawy do wszystkich czynności, do których upoważniony jest udzielający substytucji r.p.. Substytucja może jednak ograniczać zakres działania pełnomocnika substytucyjnego pod względem rzeczowym lub czasowym.

Udzielenie pełnomocnictwa substytucyjnego nie uchyla kompetencji pełnomocnika głównego, jednakże wygaśnięcie pierwszego pełnomocnictwa powoduje wygaśnięcie pełnomocnictwa substytucyjnego.

Okoliczności upoważniające r.p. do powierzenia substytutowi reprezentowania klienta nie są w ustawie zdefiniowane. Stosuje się przez analogię odpowiednie przepisy ustawy Prawo o adwokaturze (art. 25 ust. 3). Przepis ten przewiduje możliwość udzielenia substytucji przez adwokata gdy nie może on osobiście wziąć udziału w rozprawie lub wykonać osobiście poszczególnych czynności w sprawie.

Warto zauważyć, że nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, które weszła w życie dnia 7 października 2007 r. zniosła w stosunku do pełnomocnictwa udzielonego przez osobę fizyczną składanego przez r.p. wymóg zawarcia oświadczenia pełnomocnika, że nie pozostaje on w stosunku pracy.

Należy również podkreślić, iż nowelizacja wprowadzona ustawą z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw przyniosła zmianę kręgu osób, które mogą występować w roli pełnomocnika substytucyjnego radcy prawnego. W obecnie obowiązującym stanie prawnym aplikant radcowski nie może być pełnomocnikiem substytucyjnym radcy prawnego. Warto jednak mieć na względzie, że zgodnie z art. 35¹ ust. 1 i 2 URP po upływie określonego czasu od rozpoczęcia aplikacji radcowskiej aplikant radcowski może zastępować r.p. (szczegóły – patrz pytanie 15).

Stosunek pracy

Wykonywanie zawodu radcy prawnego w ramach stosunku pracy (Zob. Kodeks Pracy)

W ramach stosunku pracy:

• zajmuje samodzielne stanowisko podległe bezpośrednio kierownikowi jednostki.
  
• 2 lub więcej radców = 1 koordynator pomocy prawnej.
  
• Radca może być zatrudniony jednocześnie w więcej niż jednej jednostce organizacyjnej i wymiarze przekraczającym jeden etat.
  

Specyficzna forma stosunku pracy, która nie powoduje zależności zawodowej radcy od podmiotu, z którym jest związany umową o pracę.

Gwarancje niezależności:

• zajmowanie samodzielnego stanowiska pracy podległego bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej,
  
• zakaz polecenia radcy prawnemu wykonywania czynności wykraczających poza zakres pomocy prawnej,
  
• samodzielne prowadzenie spraw przed organami orzekającymi,
  
• niezwiązanie poleceniem co do treści opinii prawnej.
  
• Obowiązek uzyskania opinii rady OIRP przed dokonaniem wypowiedzenia.
  

Rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem z radcą prawnym przez jednostkę organizacyjną z powodu nienależytego wykonywania obowiązków radcy prawnego wynikających z URP może nastąpić po uprzednim zasięgnięciu opinii rady OIRP. Opinia ta winna być przesłana jednostce organizacyjnej w terminie 14 dni od dnia otrzymania od tej jednostki zawiadomienia o zamiarze rozwiązania stosunku pracy.

"Samodzielne stanowisko" to takie usytuowanie radcy prawnego w strukturze danej jednostki organizacyjnej, które eliminuje jego podległość pracowniczą jakiemukolwiek szczeblowi pośredniemu pomiędzy nim a kierownikiem tej jednostki.

Celem art. 9 ust. 1 URP jest zapewnienie stałego i bezpośredniego kontaktu radcy prawnego z osobą podejmującą istotne decyzje w sferze interesów danej jednostki organizacyjnej, (m.in. umożliwienie niezakłóconego ingerencją innych osób przepływu zapytań, opinii, porad i stanowisk). Powyższa regulacja przyczynia się do umocnienia prestiżu i podkreślenia pozycji radcy prawnego w danej jednostce.

Z zasady bezpośredniej podległości kierownikowi jednostki organizacyjnej wynika, iż nawet zatrudnienie w tej jednostce organizacyjnej kilku radców prawnych na samodzielnych stanowiskach lub w ramach jednej komórki organizacyjnej nie może stwarzać pomiędzy nimi stosunku podległości służbowej w zakresie czynności zawodowych. Z przyczyn organizacyjnych niezbędne jest wówczas powierzenie jednemu z nich koordynacji pomocy prawnej w tej jednostce (art. 9 ust. 2). Koordynacja nie jest ani kontrolą, ani nadzorem, ani też kierownictwem — to uprawnienie wykonywane wobec podmiotów bezpośrednio niepodporządkowanych (działających samodzielnie), dla zharmonizowania ich działalności.

Czynności koordynacyjne to m.in.:

• rozdział spraw do załatwienia bądź prowadzenia,
  
• czuwanie nad zapewnieniem ciągłości pomocy prawnej,
  
• nadzór nad obsługą administracyjną zespołu radców prawnych lub prowadzenie (gdy nie ma pracownika administracyjnego) stosownej dokumentacji (repertoria, terminarze),
  
• kontrola przestrzegania terminów procesowych.
  

Koordynator nie jest uprawniony do merytorycznej ingerencji w sposób wykonywania zawodu przez współpracujących z nim radców prawnych. Zgodnie z art. 37 Kodeksu Etyki, "Radca prawny, koordynujący prace zespołu, nie może naruszać niezawisłości i samodzielnościradców prawnych zatrudnionych w koordynowanym zespole w wykonywaniu ich obowiązków zawodowych". Kodeks Etyki nakładają na radców obowiązek chronienia niezależności w wykonywaniu zawodu. Mieści się w tym powinność niegodzenia się z narzucaniem reguł wykonywania zawodu naruszających ww. zasady.

Koordynator nie jest zwierzchnikiem radcy prawnego będącego pracownikiem zespołu. Ustawowe wyjątki przewidziane są w art. 9 ust. 3 URP, zgodnie z którym w organie państwowym i samorządowym ustawodawca dopuszcza wykonywanie zawodu radcy prawnego nie tylko na samodzielnym stanowisku podległym bezpośrednio kierownikowi danego organu, ale także w wyodrębnionej wieloosobowej strukturze organizacyjnej powołanej do świadczenia pomocy prawnej (np. w departamencie, wydziale, zespole). W konsekwencji, bezpośrednim zwierzchnikiem radcy prawnego zatrudnionego w takiej strukturze nie będzie kierownik jednostki organizacyjnej (organu państwowego lub samorządowego), lecz kierownik danej komórki organizacyjnej (np. inny radca prawny pełniący funkcję dyrektora departamentu prawnego). Ponadto w organie państwowym r.p. może być zatrudniony także w innej (niż prawna) komórce organizacyjnej i świadczyć pomoc prawną (z założenia — bardziej wyspecjalizowaną, np. z zakresu gospodarowania nieruchomościami) na rzecz tej komórki. Także w tym przypadku r.p. będzie wyjątkowo podlegał kierownikowi konkretnej komórki organizacyjnej, a nie bezpośrednio kierownikowi całej jednostki organizacyjnej (organu).

Sprzeciw ministra

Sprzeciw Ministra Sprawiedliwości (MS) od uchwały wpisowej Rady OIRP

Sprzeciw Ministra = Rada OIRP zawiadamia, w terminie 30 dni, MS o każdej uchwale o wpisie na listę radców lub aplikantów radcowskich, jak i o odmowie wpisu.

Wpis na listę uważa się za dokonany, jeżeli MS nie sprzeciwi się w terminie 30 dni od dnia otrzymania uchwały wraz z aktami osobowymi wpisanego. MS wyraża sprzeciw w formie dec. administracyjnej. Sprzeciw MS może być zaskarżony przez zainteresowanego do sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia sprzeciwu.

Wpis na listę radców prawnych

• Uchwała rady OIRP w spr. wpisu na listę radców powinna być podjęta w terminie 30 dni od złożenia wniosku (tylko na wniosek).
  
• Od uchwały służy odwołanie do Prezydium KRRP w terminie 14 dni od daty doręczenia uchwały.
  
• Od uchwały Prezydium KRRP odmawiającej wpisu na listę radców służy odwołanie do MS, zgodnie z pa.
  
• Od ostatecznej decyzji MS zainteresowanemu oraz Prezydium KRRP służy skarga do sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji.
  
• W wypadku niepodjęcia uchwały przez radę OIRP w terminie 30 dni od złożenia wniosku o wpis, lub niepodjęcia uchwały przez Prezydium KRRP w terminie 30 dni od doręczenia odwołania, zainteresowanemu służy skarga do sądu administracyjnego.
  

 

Sprzeciw MS jest decyzją administracyjną i tak jak każda decyzja administracyjna może być zaskarżony przez zainteresowanego do sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia sprzeciwu.

Uprawnienie MS jest środkiem nadzoru nad działalnością samorządu zawodowego.

Minister może się sprzeciwić wpisowi, ale nie odmowie wpisu.

Wykonanie uchwały o wpisie na listę radców prawnych podlega odroczeniu do czasu upływu 30 dniowego terminu od otrzymania przez ministra uchwały wraz z aktami sprawy.

Wniesienie sprzeciwu jest równoznaczne z uchyleniem uchwały organu I instancji w postępowaniu odwoławczym. Zainteresowany może wnieść skargę do sądu administracyjnego i uzyskać uchylenie sprzeciwu lub stwierdzenie jego nieważności, w następstwie czego decyzja o wpisie na listę będzie mogła zostać wykonana. W przypadku nie wniesienia skargi do sądu administracyjnego lub nie uzyskania uchylenia bądź stwierdzenia nieważności decyzji ministra o wniesieniu sprzeciwu, wpis na listę nie będzie dokonany.

Sprzeciw ministra jest decyzją administracyjną. Działa on jednak nie w trybie odwoławczym ale na podstawie szczególnego przepisu. Sprzeciw wymaga uzasadnienia i podlega doręczeniu zainteresowanemu. Na decyzję MS o sprzeciwie, skarga przysługuje tylko zainteresowanemu. Nie przysługuje natomiast radzie izby. Warunkiem skutecznego wniesienia skargi do sądu administracyjnego jest wcześniejsze zwrócenie się do MS z wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Skreślenie z listy radców prawnych

Skreślenie z listy radców następuje w wypadku:

1. wniosku radcy prawnego,
   
2. choćby częściowego ograniczenia zdolności do czynności prawnych,
   
3. utraty z mocy wyroku sądowego praw publicznych,
   
4. nieuiszczania składek członkowskich za okres dłuższy niż jeden rok,
   
5. śmierci radcy prawnego,
   
6. orzeczenia dyscyplinarnego lub wyroku sądowego o pozbawieniu prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego.
   

Termin na podjęcie uchwały o skreśleniu = Uchwała rady OIRP w sprawie skreślenia z listy radców powinna być podjęta w terminie 30 dni od powzięcia wiadomości o zaistnieniu zdarzenia, o którym mowa w art. 29. Przepis art. 28 ust. 5–7 stosuje się odpowiednio.

Od uchwały, zainteresowanemu służy odwołanie do Prezydium KRRP w terminie 14 dni od dnia doręczenia uchwały. Uchwała Prezydium KRRP powinna być podjęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia odwołania.

Od uchwały Prezydium KRRP zainteresowanemu służy odwołanie do Ministra Sprawiedliwości (MS), zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego.

Od ostatecznej decyzji MS zainteresowanemu oraz Prezydium KRRP służy skarga do sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji.

Wstrzymanie; skutki skreślenia = W wypadku gdy przeciwko radcy toczy się postępowanie dyscyplinarne albo sądowe o przestępstwo zagrożone dodatkową karą pozbawienia praw publicznych lub prawa do wykonywania zawodu, do czasu zakończenia takiego postępowania można odmówić skreślenia z listy radców pomimo wniosku radcy prawnego, o którym mowa w art. 29 pkt 1.

Skreślenie - termin

TERMIN DO PODJĘCIA PRZEZ RADĘ OIRP UCHWAŁY O SKREŚLENIU Z LISTY RADCÓW PRAWNYCH         

Termin na podjęcie uchwały o skreśleniu = Uchwała rady OIRP w sprawie skreślenia z listy radców powinna być podjęta w terminie 30 dni od powzięcia wiadomości o zaistnieniu zdarzenia, o którym mowa w art. 29.

Od uchwały, zainteresowanemu służy odwołanie do Prezydium KRRP w terminie 14 dni od dnia doręczenia uchwały. Uchwała Prezydium KRRP powinna być podjęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia odwołania.

Od uchwały Prezydium KRRP zainteresowanemu służy odwołanie do MS, zgodnie z kpa.

Od ostatecznej decyzji MS zainteresowanemu oraz Prezydium KRRP służy skarga do sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji.

Skreślenie z listy radców następuje w wypadku:

1. wniosku radcy prawnego,
   
2. choćby częściowego ograniczenia zdolności do czynności prawnych,
   
3. utraty z mocy wyroku sądowego praw publicznych,
   
4. nieuiszczania składek członkowskich za okres dłuższy niż jeden rok,
   
5. śmierci radcy prawnego,
   
6. orzeczenia dyscyplinarnego lub wyroku sądowego o pozbawieniu prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego.
   

Wstrzymanie; skutki skreślenia = W wypadku gdy przeciwko radcy toczy się postępowanie dyscyplinarne albo sądowe o przestępstwo zagrożone dodatkową karą pozbawienia praw publicznych lub prawa do wykonywania zawodu, do czasu zakończenia takiego postępowania można odmówić skreślenia z listy radców pomimo wniosku radcy prawnego, o którym mowa w art. 29 pkt 1.

 

ZUS

SKŁADKI NA UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE

Składki na ubezpieczenie społeczne radcy prawnego opłacają:

• jednostki organizacyjne zatrudniające r.p., spółki, o których mowa w art. 8 ust. 1 (cywila, jawna, partnerska lub komandytowa), lub
  

osobiście radcowie prawni wykonujący zawód w kancelarii radcy prawnego lub w spółkach określonych powyżej (art. 22⁶ ustawy o rp).

Rozwiązanie umowy z radcą

ROZWIĄZANIE STOSUNKU PRACY Z RADCA Z POWODU NIENALEŻYTEGO WYKONYWANIA OBOWIĄZKÓW SŁUŻB.

Rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem z powodu nienależytego wykonywania obowiązków może nastąpić po uprzednim zasięgnięciu opinii rady OIRP. Opinia powinna być przesłana jednostce w terminie 14 dni od zawiadomienia o zamiarze rozwiązania.

Bez zasięgania opinii w przypadku rozwiązania um.:

• bez wypowiedzenia
  
• za porozumieniem stron,
  
• za wypowiedzeniem, gdy jego przyczyną jest reorganizacja (likwidacja) stanowiska pracy radcy prawnego, nie łącząca się z negatywną oceną jego pracy.
  

 

Obowiązek uzyskania opinii rady OIRP przed dokonaniem wypowiedzenia, to ustawowa gwarancja niezależności wykonywania zawodu radcy prawnego w stosunku pracy;

Brak konsultacji zamiaru wypowiedzenia z organem samorządu stanowi naruszenie przepisów o wypowiadaniu umowy o pracę i rodzi po stronie zwalnianego r.pr. roszczenia przewidziane w Kodeksie pracy w razie niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę (art. 44 i nast. k.p.).

 

"Nienależyte wykonywanie obowiązków" — to naruszenie obowiązków wynikających z ustawy o radcach prawnych oraz z Kodeksu Etyki, odnoszących się do wykonywania czynności zawodowych. Pojęcie nienależytego wykonywania obowiązków obejmuje również naruszenie ogólnych obowiązków pracowniczych, nie związanych ze specyfiką zawodu i nie znajdujących potwierdzenia w ustawie ( Z. Klatka) - odmiennie Sąd Najwyższy – "dotyczy tylko sytuacji, gdy r.pr. nieprawidłowo wykonywał obowiązki wynikające z tej ustawy".

 

Tryb, w jakim rada OIRP wydaje opinię wynika z regulaminu w sprawie zakresu i trybu działania oraz zasad wynagradzania wizytatorów.

Na wniosek ("zawiadomienie") od pracodawcy (który powinien wskazywać okoliczności uzasadniające zarzut nienależytego wykonywania obowiązków przez r.pr.) dziekan rady OIRP zarządza przeprowadzenie wizytacji, której dokonują dwaj członkowie okręgowego zespołu wizytatorów, powołanego przez radę OIRP. Sporządzają oni stosowne sprawozdanie i wnioski, w oparciu o które dziekan rady OIRP przedstawia pracodawcy żądaną opinię. Opiniowany r.pr. powinien być wysłuchany. Przysługuje mu też prawo złożenia pisemnych wyjaśnień w ciągu 3 dni od otrzymania protokołu. Wizytacja winna być przeprowadzona w ciągu 7 dni od jej zarządzenia, aby rada OIRP miała możliwość przekazania opinii do pracodawcy w wymaganym terminie 14 dni od otrzymania zawiadomienia.

 

Obowiązek zasięgania opinii nie istnieje w przypadku:

• rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, czy za porozumieniem stron,
  
• rozwiązania umowy za wypowiedzeniem, gdy jego przyczyną jest reorganizacja (likwidacja) stanowiska pracy radcy prawnego, nie łącząca się z negatywną oceną jego pracy tak - SN. SN orzekł również, iż konieczność uzyskania uprzedniej opinii organu samorządu radcowskiego dotyczy zamierzonego wypowiedzenia umowy o pracę z powodu wskazanego przez pracodawcę nienależytego wykonywania obowiązków r.pr. i nie obejmuje przypadku, gdy zarzutu takiego pracodawca nie formułuje, a jedynie r.pr. uważa, że rzeczywistą przyczyną wypowiedzenia jest takie jego zachowanie.
  

  Art. 19 stosuje się też do stosunków służbowych, gdy następuje odwołanie ze stanowiska w trybie decyzji administracyjnej.

Radca w organach

RADCA WYKONUJĄCY PRACĘ W ORGANIE SAMORZĄDOWYM LUB PAŃSTWOWYM

Wykonywanie pomocy prawnej w organie samorządowym lub państwowym w ramach stosunku pracy podlega ogólnym regułom przewidzianym dla tej formy wykonywania zawodu w ustawie o radcach prawnych, w szczególności jeśli chodzi o kwestie samodzielności i niezależności działania .

Organizacyjną gwarancją niezależności jest:

• zajmowanie samodzielnego stanowiska pracy podległego bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej,
  
• zakaz polecenia radcy prawnemu wykonywania czynności wykraczających poza zakres pomocy prawnej,
  
• samodzielne prowadzenie spraw przed organami orzekającymi (art.14)
  
• niezwiązanie poleceniem co do treści opinii prawnej (art. 13)
  

Odrębności dotyczą zagadnień organizacyjnych, tj. struktur (komórek organizacyjnych), w jakich może być wykonywana pomoc prawna oraz dopuszczalnych wyjątków od przewidzianej w art. 9 ust. 1 zasady zajmowania samodzielnego stanowiska i bezpośredniej podległości radcy prawnego kierownikowi jednostki organizacyjnej.

    W myśl art. 9 ust. 3, "w organie państwowym lub samorządowym r.p. wykonuje pomoc prawną w komórce lub w jednostce organizacyjnej, w biurze, w wydziale lub na wyodrębnionym stanowisku do spraw prawnych podległym bezpośrednio kierownikowi tego organu. W organie państwowym r.p. może być zatrudniony także w innej wyodrębnionej komórce lub jednostce organizacyjnej i podlegać jej kierownikowi."

Z w/w przepisu wynika, iż w organie państwowym i samorządowym ustawodawca dopuszcza wykonywanie zawodu radcy prawnego nie tylko na samodzielnym stanowisku podległym bezpośrednio kierownikowi danego organu, ale także w wyodrębnionej wieloosobowej strukturze organizacyjnej powołanej do świadczenia pomocy prawnej (np. w departamencie, wydziale, zespole). W konsekwencji, bezpośrednim zwierzchnikiem r.pr. zatrudnionego w takiej strukturze nie będzie kierownik jednostki organizacyjnej (organu państwowego lub samorządowego), lecz kierownik danej komórki organizacyjnej (np. inny r.p. pełniący funkcję dyrektora departamentu prawnego).

Ponadto w organie państwowym r.pr. może być zatrudniony także w innej (niż prawna) komórce organizacyjnej i świadczyć pomoc prawną (z założenia — bardziej wyspecjalizowaną, np. z zakresu gospodarowania nieruchomościami) na rzecz tej komórki. Także w tym przypadku r.p. będzie wyjątkowo podlegał kierownikowi konkretnej komórki organizacyjnej, a nie bezpośrednio kierownikowi całej jednostki organizacyjnej (organu).

Rada OIRP

rada OIRP kieruje działalnością OIRP.

Organem wykonawczym rady OIRP jest jej prezydium, które stanowią:

1. dziekan
   
2. wicedziekani,
   
3. sekretarz,
   
4. skarbnik,
   
5. członkowie.
   

(2,3,4,5 – wybierani są przez radę OIRP)

ZADANIA rady OIRP:

    1)     reprezentowanie interesów zawodowych członków OIRP,

    2)     doskonalenie zawodowe radców,

    3)     nadzór nad należytym wykonywaniem zawodu przez radców i aplikantów,

    4)     występowanie do organów rejestrowych lub ewidencyjnych z wnioskiem o wszczęcie postępowania o wykreślenie z rejestru lub ewidencji podmiotu prowadzącego działalność w zakresie pomocy prawnej niezgodnie z przepisami niniejszej ustawy.

Regulacja:

• ustawa o radcach,
  
• regulamin działalności samorządu radców prawnych i jego organów (§2-18);
  
• kodeks postępowania cywilnego;
  

      Rada izby jest kolegialnym organem samorządu zawodowego wybieranym przez zgromadzenie izby, który działa według zasad zawartych w Regulaminie działalności samorządu radców prawnych i jego organów.
  

      Rada składa się z wybieranego oddzielnie przez zgromadzenie [w głosowaniu tajnym z nieograniczonej liczby kandydatów na 3–letnią kadencję] dziekana oraz pozostałych członków. Liczbę jej członków ustala zgromadzenie w granicach 10-25 osób, nie licząc dziekana. Wybory reguluje uchwała nr 1/95 z dnia 8 listopada 1995r. Krajowego Zjazdu RP w sprawie zasad przeprowadzania wyborów do organów samorządu radców prawnych, liczby członków tych organów oraz trybu ich odwoływania, a także podejmowania uchwał przez organy samorządu. Możliwość wcześniejszego odwołania przez organ, który powołuje (art.43) .
  

  Rada izby jest organem izby jako osoby prawnej.
  

  Organem wykonawczym rady jest prezydium, w skład którego wchodzą: dziekan, wicedziekani, sekretarz, skarbnik, członkowie (oprócz dziekana wybierani spośród siebie – rada określa ilość członków prezydium i wicedziekanów). Prezydium wybierane jest w tajnym głosowaniu przez radę na pierwszym po wyborze posiedzeniu, które zwoływane jest przez dziekana w terminie 14 dni po zamknięciu zgromadzenia OIRP, na którym dokonano wyboru rady. Ważność obrad prezydium uzależnione jest od quorum – 2/3 członków. Rzecznik dyscyplinarny nie jest członkiem rady.

Przynależność do samorządu

Przynależność radców i aplikantów do samorządu jest obowiązkowa.

Jednostkami organizacyjnymi samorządu posiadającymi osobowość prawną są (IZBY):

1. Okręgowe Izby Radców Prawnych - radcowie i aplikanci zamieszkujący w okręgu danej izby
   
2. Krajowa Izba Radców Prawnych – radcowie i aplikanci zamieszkali na terenie kraju.
   

 

Zgodnie z art. 40 ust. 2 przynależność radców prawnych i aplikantów radcowskich do samorządu jest obowiązkowa.

Przynależność osób wykonujących zawód radcy prawnego i przygotowywanych do jego wykonywania nie jest dobrowolna, ale nie jest przymusowa. Samorząd tworzą wszyscy radcowie prawni i aplikanci radcowscy, stając się jego członkami przez uzyskanie wpisu na listę, nie ma natomiast przymusu zapisywania się do samorządu. Przynależność do samorządu wynika bezpośrednio z mocy prawa [ustawa mówi bowiem o przynależności obowiązkowej]. Oznacza to, iż radcowie prawni i aplikanci zamieszkujący w okręgu danej izby tworzą z mocy prawa okręgową izbę radców prawnych, a wszyscy radcowie prawni i aplikanci zamieszkali na terenie kraju tworzą Krajową Izbę Radców Prawnych.

Mimo, że nie można zmusić radcy prawnego do przynależności do samorządu, to jednak wykonywanie zawodu bez takiej przynależności jest niemożliwe. Radca prawny decydując się na wykonywanie zawodu godzi się na przynależność o samorządu radcowskiego, która jest w sposób nierozerwalny połączona z wykonywaniem zawodu. Można więc zrezygnować wykonywania zawodu, złożyć wniosek o skreślenie z listy radców prawnych jeżeli nie chce być członkiem samorządu, niemożliwe jest jednak wykonywanie zawodu bez takiej przynależności.

 

 

Wpis na listę - przesłanki

Przesłanki wpisu na listę radców prawnych

Na listę radców prawnych może być wpisany ten, kto:

1. ukończył wyższe studia prawnicze w RP i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w RP,
   
2. korzysta w pełni z praw publicznych,
   
3. ma pełną zdolność do czynności prawnych,
   
4. jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego,
   
5. odbył w RP aplikację radcowską i złożył egzamin radcowski,
   

Bez aplikacji i egzaminu = wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego nie stosuje się do:

1. prof. i dr hab. nauk prawnych,
   
2. egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki lub notarialny (TK – uznał za niekonstytucyjne)
   
3. Min. 3 lata na stanowisku radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.
   

Egzamin bez aplikacji = Do złożenia egzaminu radcowskiego przed komisją, o której mowa w art. 33¹ust. 1, bez obowiązku odbycia aplikacji radcowskiej, mogą przystąpić:

1. doktorzy nauk prawnych,
   
2. osoby, które pracowały przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat, na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego.
   

Ograniczenia = Osoby, które wykonują zawód sędziego, prokuratora, notariusza, komornika, asesora sądowego, prokuratorskiego i notarialnego bądź odbywają aplikację sądową, prokuratorską lub notarialną, nie mogą jednocześnie zostać wpisane na listę radców ani wykonywać zawodu radcy prawnego.

Najwięcej kontrowersji budzi tzw. przesłanka rękojmiowa z pkt 4 powyżej, która jest jedyną okolicznością podlegającą ocenie organu samorządu. Z orzecznictwa sądowego w tym przedmiocie wynika, że rada OIRP powinna dokonać w każdym przypadku wszechstronnej i wnikliwej analizy wszystkich istotnych elementów składających się na dotychczasową drogę życiową i zawodową kandydata oraz jego etyczne i społeczne walory. Dopiero bowiem taka ocena pozwala na prawidłowe ustalenie, czy konkretne uchybienie dyskwalifikuje kandydata.

Warto tu też przytoczyć wyrok WSA w Warszawie z 12 lutego 2007 r. (VI SA/Wa 2084/2006) z którego wynika, że w ocenie sądu rękojmia obejmuje nie tylko cechy osobowe, ale i posiadanie pewnej praktyki, która da gwarancję prawidłowego wykonywania zawodu a kilkumiesięczne doświadczenie może być niewystarczające, by dokonać wpisu na listę radców prawnych.

Zwolnione z wymogu odbycia aplikacji radcowskiej na postawie art. 25 ust. 2 URP są następujące osoby:

- doktorzy nauk prawnych;

- osoby, które pracowały przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat, na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego

Z dniem 31.12.2006 r. utraciły moc dotychczasowe przepisy (art. 25 ust. 2 pkt. 2 – 4 URP) umożliwiające złożenie egzaminu radcowskiego bez obowiązku odbycia aplikacji radcowskiej:

• osobom, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych były zatrudnione na podstawie umowy o pracę na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego,
  
• osobom, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych wykonywały osobiście w sposób ciągły, na podstawie umów, do których stosuje się przepisy o zleceniu, usługi polegające na stosowaniu lub tworzeniu prawa przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego,
  
• osobom, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych prowadziły, przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego działalność gospodarczą wpisaną do Ewidencji Działalności Gospodarczej, jeżeli przedmiot tej działalności obejmował świadczenie pomocy prawnej,
  

gdyż wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 08.11.2006 r. zostały one uznane za niezgodne z art. 2 i art. 17 ust. 1 Konstytucji.

Zwolnione z wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego na postawie art. 25 ust. 1 URP są następujące osoby:

• profesorowie i doktorzy habilitowani nauk prawnych;
  
• osoby, które zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki lub notarialny; (patrz UWAGA poniżej)
  
• osoby, które co najmniej przez trzy lata zajmowały stanowisko radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.
  

UWAGA! Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 08.11.2006 r. art. 25 ust. 1 pkt. 2 URP zwalniający z wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego osoby, które zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki lub notarialny, w zakresie, w jakim stwarza możliwość dopuszczenia do wykonywania zawodu radcy prawnego osób, które po złożeniu tych egzaminów nie wykazują się odpowiednią praktyką w zawodzie prawniczym, został uznany za niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji. Przepis ten z dniem 31.12.2006 r. utracił moc. W ocenie TK wadą art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach prawnych w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą jest brak ustawowego wymogu jakiegokolwiek stażu zawodowego, a nadto - nieokreślenie maksymalnego okresu, jaki upłynął od momentu złożenia - przez ubiegającego się o wpis na listę radców prawnych - innego niż radcowski egzaminu prawniczego. Dopuszcza to ubieganie się o wpis na listę przez osoby, które uzyskały przed wielu laty dyplom ukończenia wyższych studiów prawniczych i odbyły inną niż radcowska aplikację w całkowicie odmiennym systemie prawnym, bez jakiejkolwiek weryfikacji znajomości aktualnie obowiązującego prawa. Nadto umożliwia dostęp do zawodu radcy osobom bez jakiegokolwiek praktycznego doświadczenia prawniczego, w tym - profilującej umiejętności praktyczne aplikacji zakończonej egzaminem. W uzasadnieniu wyroku TK czytamy, że sytuacja ta stwarza niebezpieczeństwo nienależytego wykonywania zawodu i w tym zakresie pozostaje w sprzeczności z art. 17 ust. 1 Konstytucji.

Prezydium OIRP

rada OIRP kieruje działalnością OIRP.

Organem wykonawczym rady OIRP jest jej prezydium, które stanowią:

1. dziekan
   
2. wicedziekani,
   
3. sekretarz,
   
4. skarbnik,
   
5. członkowie.
   

(2,3,4,5 – wybierani są przez radę OIRP)

Prezydium wybierane jest w tajnym głosowaniu przez radę na pierwszym po wyborze posiedzeniu, które zwoływane jest przez dziekana w terminie 14 dni po zamknięciu zgromadzenia OIRP, na którym dokonano wyboru rady. Ważność obrad prezydium uzależnione jest od quorum – 2/3 członków. Rzecznik dyscyplinarny nie jest członkiem rady.

Prezydium Rady OIRP może złożyć wniosek do rady okręgowej izby radców prawnych w spawie zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia OIRP. Nadzwyczajne zgromadzenie powinno być zwołane w terminie 3 tygodni od dnia wpływu takiego wniosku.

Prawo wykonywania zawodu

Kiedy powstaje prawo wykonywania zawodu radcy

Nabycie uprawnień = Prawo wykonywania zawodu radcy prawnego powstaje z chwilą wpisu na listę radców i złożenia ślubowania.

Na listę radców może być wpisany ten, kto:

1. ukończył wyższe studia prawnicze w RP i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w RP,
   
2. korzysta w pełni z praw publicznych,
   
3. ma pełną zdolność do czynności prawnych,
   
4. jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego,
   
5. odbył w RP aplikację radcowską i złożył egzamin radcowski,
   

Bez aplikacji i egzaminu = wymogu odbycia aplikacji i złożenia egzaminu radcowskiego nie stosuje się do:

1. prof. i dr hab. nauk prawnych,
   
2. egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki lub notarialny.
   
3. Min. 3 lata na stanowisku radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.
   

Egzamin bez aplikacji = Do złożenia egzaminu radcowskiego przed komisją, o której mowa w art. 33¹ust. 1, bez obowiązku odbycia aplikacji radcowskiej, mogą przystąpić:

1. doktorzy nauk prawnych,
   
2. osoby, które pracowały przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat, na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego.
   

2.^[21]Wpis osoby, która uzyskała pozytywny wynik z egzaminu radcowskiego, następuje na jej wniosek, na podstawie uchwały rady OIRP właściwej ze względu na miejsce odbycia aplikacji radcowskiej, a w przypadku osoby, o której mowa w art. 25 ust. 2, ze względu na miejsce jej zamieszkania.

2a.^[22]Do wniosku, o którym mowa w ust. 2, osoba ubiegająca się o wpis obowiązana jest dołączyć informację o niekaralności, opatrzoną datą nie wcześniejszą niż miesiąc przed jej złożeniem oraz - w przypadku osoby urodzonej przed dniem 1 sierpnia 1972 r. - oświadczenie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów albo informację, o której mowa w art. 7 ust. 3a tej ustawy.

Ograniczenia = Osoby, które wykonują zawód sędziego, prokuratora, notariusza, komornika, asesora sądowego, prokuratorskiego i notarialnego bądź odbywają aplikację sądową, prokuratorską lub notarialną, nie mogą jednocześnie zostać wpisane na listę radców ani wykonywać zawodu radcy prawnego.

Rota ślubowania = "Ślubuję uroczyście w wykonywaniu zawodu radcy prawnego przyczyniać się do ochrony i umacniania porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązki zawodowe wypełniać sumiennie i zgodnie z przepisami prawa, zachować tajemnicę zawodową, postępować godnie i uczciwie, kierując się zasadami etyki radcy prawnego i sprawiedliwości."

Ślubowanie odbiera dziekan rady OIRP prowadzącej listę, na którą wpisany został radca.

UWAGA! Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 08.11.2006 r. art. 25 ust. 1 pkt. 2 URP zwalniający z wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego osoby, które zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki lub notarialny, w zakresie, w jakim stwarza możliwość dopuszczenia do wykonywania zawodu radcy prawnego osób, które po złożeniu tych egzaminów nie wykazują się odpowiednią praktyką w zawodzie prawniczym, został uznany za niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji. Przepis ten z dniem 31.12.2006 r. utracił moc. W ocenie TK wadą art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach prawnych w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą jest brak ustawowego wymogu jakiegokolwiek stażu zawodowego, a nadto - nieokreślenie maksymalnego okresu, jaki upłynął od momentu złożenia - przez ubiegającego się o wpis na listę radców prawnych - innego niż radcowski egzaminu prawniczego. Dopuszcza to ubieganie się o wpis na listę przez osoby, które uzyskały przed wielu laty dyplom ukończenia wyższych studiów prawniczych i odbyły inną niż radcowska aplikację w całkowicie odmiennym systemie prawnym, bez jakiejkolwiek weryfikacji znajomości aktualnie obowiązującego prawa. Nadto umożliwia dostęp do zawodu radcy osobom bez jakiegokolwiek praktycznego doświadczenia prawniczego, w tym - profilującej umiejętności praktyczne aplikacji zakończonej egzaminem. W uzasadnieniu wyroku TK czytamy, że sytuacja ta stwarza niebezpieczeństwo nienależytego wykonywania zawodu i w tym zakresie pozostaje w sprzeczności z art. 17 ust. 1 Konstytucji.

Radca prawny po spełnieniu w/w wymogów może otrzymać zaświadczenie stwierdzające prawo do wykonywania zawodu oraz legitymację radcowską.

Uzyskanie uprawnienia do wykonywania zawodu radcy prawnego:

• nie jest tożsame z jego faktycznym wykonywaniem;
  
• nie oznacza obowiązku jego wykonywania;
  
• nie zawsze jest równoznaczne z możliwością jego wykonywania.
  

Osoby, które wykonują zawód: sędziego, prokuratora, notariusza, komornika, asesora sądowego, asesora prokuratorskiego, asesora notarialnego bądź odbywają aplikację: sądową, prokuratorską, notarialną, nie mogą zostać jednocześnie wpisane na listę radców prawnych ani wykonywać zawodu radcy prawnego.

Również osoby, wobec których wydano decyzję o zawieszeniu prawa wykonywania zawodu nie mogą go wykonywać, pomimo wpisu na listę radców prawnych i złożenia ślubowania. Zgodnie z 28 ust. 1 URP zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego następuje w wypadku:

• wykonywania zawodu adwokata,
  
• podjęcia pracy w organach wymiaru sprawiedliwości, w organach ścigania lub kancelarii notarialnej (zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego nie stosuje się jednak wobec osób zatrudnionych na stanowiskach radców prawnych w tych organach).
  
• podjęcia pracy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa
  
• z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia dyscyplinarnego o zastosowaniu kary dyscyplinarnej zawieszenia prawa do wykonywania zawodu.
  

Ponadto zgodnie z art. 22² URP zawieszenie radcy prawnego w wykonywaniu czynności może nastąpić także, na czas trwania postępowania, w razie wszczęcia postępowania poprzedzającego uchwałę rady izby w sprawie trwałej niezdolności do wykonywania zawodu.

Radcą prawnym w rozumieniu przepisów URP jest osoba, która posiadając odpowiednie kwalifikacje (art. 24 ust. 1 URP) zostanie wpisana na listę radców prawnych i złoży ślubowanie (art. 23 URP), chociażby zawodu radcy prawnego nie wykonywała. Status radcy prawnego wiąże się z uprawnieniem do wykonywania zawodu radcy prawnego, a nie jego faktycznym wykonywaniem a utrata tego statusu następuje z chwilą skreślenia z listy radców prawnych. Przejście radcy prawnego na emeryturę, przy zachowaniu wpisu na listę, nie powoduje utraty kwalifikacji zawodowych rozumianych jako profesjonalne przygotowanie do wykonywania określonych czynności np. osoba taka może osobiście wnieść skargę kasacyjną w sprawie cywilnej, w której jest stroną.

Radca z urzędu

POMOC PRAWNA UDZIELANA Z URZĘDU

Strona zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub części ma prawo zgłosić, na piśmie lub ustnie do protokołu, wniosek o ustanowienie dla niej adwokata lub radcy prawnego. Wniosek, zgłasza się w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. Strona, która nie ma miejsca zamieszkania w siedzibie tego sądu, może zgłosić wniosek w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkania, który niezwłocznie przesyła ten wniosek sądowi właściwemu.

Sąd uwzględni wniosek, jeżeli udział radcy prawnego w sprawie uzna za potrzebny. Może to zachodzić w wypadkach, gdy strona jest nieporadna lub pozbawiona wolności, bądź gdy sprawa jest skomplikowana pod względem faktycznym i prawnym. W takim przypadku sąd zwraca się do właściwej rady okręgowej izby radców prawnych z wnioskiem o wyznaczenie radcy prawnego.

Wniosek o ustanowienie radcy prawnego, zgłoszony po raz pierwszy w postępowaniu apelacyjnym lub kasacyjnym, sąd może przekazać do rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Strona korzystająca z ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych może zgłosić wniosek o ustanowienie dla niej radcy prawnego, jeżeli na podstawie oświadczenia, zawartego we wniosku, obejmującego szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, wykaże, że nie może, bez uszczerbku utrzymania swojego i rodziny, ponieść kosztów wynagrodzenia radcy prawnego.

Tryb wyznaczania: Na podstawie art. 117 kodeksu postępowania cywilnego oraz uchwały nr 499 z 2002 r. Krajowej Rady Radców Prawnych w sprawie wyznaczania radców prawnych do prowadzenia spraw z urzędu organem uprawnionym do wyznaczania radcy prawnego z urzędu jest rada OIRP, która działa w okręgu sądu występującego z wnioskiem o wyznaczenie radcy prawnego. Rada OIRP upoważnia dziekana do wykonywania tych uprawnień, a dziekan Rady OIRP może upoważnić do wykonywania tych uprawnień innego członka Rady. Wyznaczenie do prowadzenia sprawy radcy prawnego zamieszkałego w okręgu sądu zwracającego się z wnioskiem następuje z listy radców prawnych, według kolejności alfabetycznej, pomijając radców prawnych nie wykonujących zawodu. Na wniosek radcy można go wyznaczyć poza kolejnością alfabetyczną.

Jeżeli wyznaczony r.p. ma podjąć czynności poza terenem właściwości miejscowej sądu, który wniósł o wyznaczenie, osoba która wyznaczyła radcę – wyznaczy na jego wniosek r.p. z innej miejscowości lub wystąpi o wyznaczenie do rady OIRP właściwej dla miejsca czynności, która ma być podjęta.

O wyznaczeniu radcy prawnego osoba uprawniona do wyznaczenia zawiadamia na piśmie w właściwy sąd oraz wyznaczonego r.p..

Wyznaczenie radcy prawnego jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa procesowego (brak jest konieczności udzielenia odrębnego umocowania przez stronę).

Zwolnienie: Radca prawny może z ważnych przyczyn wnosić o zwolnienie go od obowiązku zastępowania strony z urzędu, przy czym r.p. wnoszący o zwolnienie go z tego obowiązku, obowiązany jest do podjęcia czynności procesowych nie cierpiących zwłoki oraz w razie zwolnienia – do przekazania innemu wyznaczonemu radcy sprawy wraz z aktami podręcznymi i informacją o wyznaczonych terminach czynności procesowych.

Zwalniając r.p. osoba uprawniona wyznacza jednocześnie innego radcę.

Nie wykonywanie obowiązków przez pełnomocnika z urzędu w sprawie, w której został on wyznaczony może być postawą wznowienia postępowania.

Wygaśnięcie: śmierć strony.

Cofnięcie ustanowienia (odwołanie) pełnomocnika (oraz cofnięcie zwolnienia od kosztów) następuje z urzędu, gdy okaże się, że okoliczności, które zadecydowały o przyznaniu zwolnienia, nie istniały lub przestały istnieć.

Wówczas strona obowiązana jest uiścić wynagrodzenie radcy prawnego dla niej ustanowionego.

Ponadto, w wypadku gdy okoliczności, na podstawie których przyznano ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, przestały istnieć, sąd może obciążyć stronę tym obowiązkiem tylko częściowo, stosownie do zmiany, jaka nastąpiła w jej stosunkach.

Stronę, która uzyskała ustanowienie adwokata lub radcy prawnego na podstawie podania świadomie nieprawdziwych okoliczności, sąd skaże na grzywnę, niezależnie od jej obowiązku uiszczenia wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego.

Postanowienie Postanowienie o ustanowieniu i cofnięciu ustanowienia pełnomocnika oraz o skazaniu na grzywnę i nałożeniu na stronę obowiązku uiszczenia jego wynagrodzenia sąd może wydać na posiedzeniu niejawnym. Wyznaczenie rozprawy będzie celowe, gdy rozpatrzenie wniosku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego. Postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym należy doręczyć stronom.

Wpływ na postępowanie: Zgłoszenie wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, jak również wniesienie środka odwoławczego od odmowy ich ustanowienia nie wstrzymuje biegu toczącego się postępowania, chyba że chodzi o ustanowienie pełnomocnika dla powoda na skutek wniosku zgłoszonego w pozwie lub przed wytoczeniem powództwa. Sąd może jednak wstrzymać rozpoznanie sprawy aż do prawomocnego rozstrzygnięcia wniosku i w związku z tym nie wyznaczać rozprawy, a wyznaczoną rozprawę odwołać lub odroczyć.

Złożenie wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w terminie do wniesienia środka odwoławczego, nie przerywa, ani nie niweczy tego terminu. Sąd nie doręczy ponownie temu pełnomocnikowi odpisów zaskarżonych orzeczeń, jeżeli doręczenie samej stronie było skuteczne.

Koszty: Ustanowienie radcy prawnego z urzędu nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi. Radcy prawnemu z urzędu nie należy się za wykonanie czynności żadne wynagrodzenie od strony. Jednakże ma on prawo – z wyłączeniem strony – ściągnąć sumę należną mu tytułem wynagrodzenia i zwrotu wydatków z kosztów zasądzonych na rzecz tej strony od przeciwnika. Na tych kosztach, pełnomocnikowi z urzędu przysługuje pierwszeństwo przed roszczeniami osób trzecich (dopuszczalność klauzuli wykonalności na nazwisko radcy w granicach należnej mu kwoty). Przeciwnik nie może czynić żadnych potrąceń, z wyjątkiem kosztów nawzajem mu przyznanych od strony zwolnionej od kosztów sądowych.

W przypadku, gdy strona dla której ustanowiono pełnomocnika z urzędu (i zwolniono od kosztów) przegrywa proces (bądź wygrywa, ale egzekucja wobec strony przegrywającej okaże się bezskuteczna), koszty zastępstwa procesowego ponosi Skarb Państwa.

Pomoc prawna

Pomoc prawna świadczona przez radcę prawnego

Pomoc prawna to w szczególności:

• udzielanie porad i konsultacji prawnych,
  
• sporządzanie opinii prawnych,
  
• zastępstwo prawne i procesowe,
  
• opracowywanie projektów aktów prawnych,
  
• występowanie przed sądami i urzędami.
  

Wykonywanie zawodu radcy polega na = świadczeniu pomocy prawnej z wyjątkiem występowania w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe.

Cel pomocy prawnej = ochrona prawna interesów podmiotów, na których rzecz jest wykonywana.

Zakres pomocy prawnej, terminy i warunki jej wykonywania oraz wynagrodzenie określa umowa.

Kodeks Etyki dodaje ponadto:

• Przed udzieleniem pomocy prawnej w sprawie procesowej radca prawny powinien upewnić się, czy klient korzysta z pomocy prawnej innego radcy prawnego, a jeśli tak – to bez jego zgody nie może udzielić tej pomocy. Odmowa wyrażenia zgody może nastąpić tylko z ważnych przyczyn.
  
• W przypadku, gdy radca prawny wstępuje do sprawy w miejsce poprzedniego radcy prawnego, powinien go o tym poinformować i upewnić się że podjęto kroki dla pełnego zakończenia tamtego stosunku prawnego
  
• W razie pilnej konieczności udzielenia niezbędnej pomocy prawnej, radca prawny po jej udzieleniu winien niezwłocznie powiadomić o tym dotychczasowego pełnomocnika klienta.
  

Radca prawny przed przyjęciem zlecenia opracowania opinii prawnej powinien zasięgnąć informacji, czy w tej sprawie inny radca prawny nie otrzymał zlecenia lub nie wydał już opinii, a jeżeli tak, to powinien powiadomić go o przyjęciu takiego zlecenia.

Organy OIRP

OIRP

(19)= radcowie i aplikanci zamieszkali na terenie danego okręgu

Organy OIRP:

1. zgromadzenie OIRP,
   
2. rada OIRP, - dziekan
   
3. okręgowa komisja rewizyjna,
   
4. okręgowy sąd dyscyplinarny.
   

Kadencja organów samorządu = 3 lata, jednakże organy są obowiązane działać do czasu ukonstytuowania się nowo wybranych organów.

Odwołanie = Członkowie organów mogą być odwołani przez organ, który ich wybrał.

Ta sama funkcja = max. 2 następujące po sobie kadencje.

Wybory = w głosowaniu tajnym przy nieograniczonej liczbie kandydatów.

zgromadzeniE OIRP STANOWIĄ:

• radcowie należący do danej izby,
  
• aplikanci - bez prawa głosu.
  
• delegaci - jeżeli liczba członków OIRP przekracza 300 osób
  

Delegaci wybierani są na zebraniach zwołanych dla poszczególnych rejonów danej izby.

• Zgromadzenie OIRP zwołuje Rada OIRP 1 raz do roku.
  

uprawnieNIA zgromadzenia OIRP:

1. ustalanie liczby członków Rady OIRP,
   
2. wybór dziekana Rady OIRP oraz pozostałych członków rady,
   
3. ustalanie liczby członków okręgowej komisji rewizyjnej i okręgowego sądu dyscyplinarnego oraz ich wybór,
   
4. ustalenie liczby zastępców rzecznika dyscyplinarnego oraz wybór rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępców,
   
5. uchwalanie budżetu OIRP i zatwierdzanie sprawozdań Rady OIRP z jego wykonania oraz rocznych lub okresowych planów pracy rady OIRP,
   
6. dokonywanie podziału terenu działania OIRP na rejony, i ustalenie liczby delegatów na zgromadzenie OIRP z poszczególnych rejonów,
   
7. odwoływanie organów OIRP lub poszczególnych członków tych organów,
   
8. ocena działalności organów OIRP,
   
9. wybór delegatów na Krajowy Zjazd Radców Prawnych,
   
10. wybór 1członka do KRRP.
    

Nadzwyczajne zgromadzenie OIRP zwołuje Rada OIRP:

    1)     z własnej inicjatywy,

    2)     na wniosek KRRP,

    3)     na wniosek swego prezydium lub okręgowej komisji rewizyjnej,

    4)     na wniosek 1/3 członków OIRP.

Nadzwyczajne zgromadzenie OIRP powinno być zwołane w ciągu 3 tygodni od dnia wpływu wniosku.

(Nadzwyczajny Krajowy zjazd Radców Prawnych – w ciągu 2 m-cy.)

Rada OIRP

rada OIRP kieruje działalnością OIRP.

Organem wykonawczym rady OIRP jest jej prezydium, które stanowią:

1. dziekan
   
2. wicedziekani,
   
3. sekretarz,
   
4. skarbnik,
   
5. członkowie.
   

(2,3,4,5 – wybierani są przez radę OIRP)

ZADANIA rady OIRP:

    1)     reprezentowanie interesów zawodowych członków OIRP,

    2)     doskonalenie zawodowe radców,

    3)     nadzór nad należytym wykonywaniem zawodu przez radców i aplikantów,

    4)     występowanie do organów rejestrowych lub ewidencyjnych z wnioskiem o wszczęcie postępowania o wykreślenie z rejestru lub ewidencji podmiotu prowadzącego działalność w zakresie pomocy prawnej niezgodnie z przepisami niniejszej ustawy.

okręgowa komisja rewizyjna kontroluje działalności finansową rady OIRP.

Okręgowy sąd dyscyplinarny rozpatruje sprawy dyscyplinarne członków OIRP wniesione przez rzecznika dyscyplinarnego oraz odwołania od ostrzeżeń dziekana OIRP.

Od orzeczenia okręgowego sądu dyscyplinarnego służy odwołanie do Wyższego Sądu Dyscyplinarnego.

OKRĘGOWY SĄD DYSCYPLINARNY

Okręgowy sąd dyscyplinarny rozpatruje:

• sprawy dyscyplinarne członków OIRP wniesione przez rzecznika dyscyplinarnego oraz
  
• odwołania od ostrzeżeń dziekana OIRP.
  

Od orzeczenia okręgowego sądu dyscyplinarnego służy odwołanie do Wyższego Sądu Dyscyplinarnego.

Skład sądu dyscyplinarnego = 3–osobowy.

Właściwość rzeczowa = właściwy do rozpoznania sprawy jest okręgowy sąd dyscyplinarny OIRP, której obwiniony jest członkiem w chwili wszczęcia postępowania dyscyplinarnego.

Jeżeli przewinienie objęte jedną sprawą popełniło 2 lub więcej obwinionych wpisanych na listę radców lub aplikantów radcowskich w różnych izbach, właściwy jest sąd dyscyplinarny, w okręgu którego popełniono przewinienie, a w razie gdy tego miejsca nie można ustalić - okręgowy sąd dyscyplinarny, w którego okręgu wszczęto najpierw postępowanie dyscyplinarne.

Spory o właściwość rozstrzyga = Wyższy Sąd Dyscyplinarny.

Formy rozstrzygnięcia sądu dyscyplinarnego:

• orzeczenia albo
  
• postanowienia
  

Orzeczenie może być wydane jedynie na rozprawie.

Odwołania = od orzeczeń i postanowień kończących postępowanie w sprawie odwołanie przysługuje stronom oraz MS w terminie 14 dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia albo postanowienia, wraz z uzasadnieniem i pouczeniem o terminie i trybie wniesienia odwołania.

Prawo wglądu do akt = MS oraz osobom przez niego upoważnionym przysługuje w każdym stadium postępowania prawo wglądu do akt i żądania informacji o wynikach postępowania dyscyplinarnego, jak również prawo żądania prawomocnych orzeczeń dyscyplinarnych bądź postanowień wraz z aktami sprawy.

Koszty postępowania dyscyplinarnego stanowią wszelkie wydatki poniesione w związku z tym postępowaniem.

2. W razie ukarania koszty postępowania ponosi obwiniony. W pozostałych przypadkach koszty dochodzenia i postępowania przed okręgowym sądem dyscyplinarnym pokrywa właściwa okręgowa izba radców, a koszty postępowania przed Wyższym Sądem Dyscyplinarnym - Krajowa Izba Radców Prawnych.

Sąd dyscyplinarny niezwłocznie przesyła odpis prawomocnego orzeczenia:

• właściwej radzie OIRP - do wykonania,
  
• MS i KRRP - do wiadomości.
  

Okręgowy sąd dyscyplinarny jest organem samorządu radców prawnych. Kadencja okręgowego sądu dyscyplinarnego trwa podobnie jak innych organów 3 lata, jednak zgodnie z ustawa o radcach prawnych organ ten obowiązany jest działać do czasu ukonstytuowania się nowo wybranego organu. Liczba członków okręgowego sądu dyscyplinarnego ustalana jest przez zgromadzenie okręgowej izby radców prawnych, podobnie zresztą wybór członków dokonywany jest przez zgromadzenie okręgowej izby radców prawnych.

Wybory do okręgowego sądu dyscyplinarnego odbywają się w głosowaniu tajnym przy nieograniczonej liczbie kandydatów.

Art. 54. 1. Okręgowy sąd dyscyplinarny rozpatruje sprawy dyscyplinarne członków okręgowej izby radców prawnych wniesione przez rzecznika dyscyplinarnego oraz odwołania, o których mowa w art. 66 ust. 2 [tj. prawo odwołania się od ostrzeżenia dziekana rady okręgowej izby radców prawnych udzielonego radcy lub aplikantowi za przewinienie mniejszej wagi].Orzeczenia okręgowego sądu dyscyplinarnego w sprawie w/w odwołania są ostateczne, w pozostałych sprawach od orzeczeń okręgowego sądu dyscyplinarnego służy odwołanie do Wyższego Sądu Dyscyplinarnego.

        Okręgowy sąd dyscyplinarny, orzeka w I instancji w składzie trzyosobowym (art. 70¹) w sprawach dyscyplinarnych wniesionych przez rzecznika dyscyplinarnego przeciwko radcom prawnym i aplikantom radcowskim okręgowej izby radców prawnych oraz II instancji w sprawach odwołań od ostrzeżeń udzielonych przez dziekana rady okręgowej izby radców prawnych. Rozstrzygnięcia zapadają w formie orzeczeń lub postanowień i mogą być wydawane tylko na rozprawie (art. 70³).

Od orzeczeń i postanowień kończących postępowanie w sprawie odwołanie przysługuje stronom oraz Ministrowi Sprawiedliwości w terminie 14 dni od doręczenia odpisu orzeczenia wraz z uzasadnieniem oraz pouczeniem o sposobie i terminie wniesienia odwołania (art. 70⁴)

        Właściwy do rozpoznania sprawy jest okręgowy sąd dyscyplinarny okręgowej izby radców prawnych, której obwiniony jest członkiem w chwili wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, jeśli przewinienie popełnione zostało przez dwóch lub więcej obwinionych wpisanych na listę w różnych izbach, właściwy jest sąd w okręgu którego popełniono przewinienie, a gdy nie można tego miejsca ustalić – sąd w okręgu którego najwcześniej wszczęto postępowanie. Spory o właściwość rozstrzyga Wyższy Sąd Dyscyplinarny. (art. 70²)

        Sąd dyscyplinarny niezwłocznie przesyła odpis prawomocnego orzeczenia właściwej OIRP do wykonania, a Ministrowi Sprawiedliwości i Krajowej Radzie Radców Prawnych do wiadomości. (art. 71)

OKRĘGOWA KOMISJA REWIZYJNA

okręgowa komisja rewizyjna kontroluje działalności finansową rady OIRP.

Okręgowa komisja rewizyjna jest organem samorządu radców prawnych. Kadencja okręgowej komisji rewizyjnej trwa podobnie jak innych organów 3 lata, jednak zgodnie z ustawą o radcach prawnych organ ten obowiązany jest działać do czasu ukonstytuowania się nowo wybranego organu. Liczba członków okręgowej komisji rewizyjnej ustalana jest przez zgromadzenie okręgowej izby radców prawnych, podobnie zresztą wybór członków dokonywany jest przez zgromadzenie okręgowej izby radców prawnych (art. 50 ust. 4 pkt 3).

Wybory do okręgowej komisji rewizyjnej odbywają się w głosowaniu tajnym przy nieograniczonej liczbie kandydatów.

Okręgowa komisja rewizyjna podejmuje uchwały w obecności co najmniej połowy jej członków.

Do zakresu działania okręgowej komisji rewizyjnej należy kontrola działalności finansowej rady okręgowej izby radców prawnych (art. 53).

Okręgowa komisja rewizyjna może złożyć wniosek do rady okręgowej izby radców prawnych w spawie zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia OIRP. Nadzwyczajne zgromadzenie powinno być zwołane w terminie 3 tygodni od dnia wpływu takiego wniosku (art. 51 ust. 1 pkt 3).

OIRP

OIRP = radcowie i aplikanci zamieszkali na terenie danego okręgu

Uchwałę o utworzeniu i terenie działania OIRP podejmuje KRRP, biorąc pod uwagę zasadniczy podział terytorialny państwa.

Okręgowa izba radców prawnych jest podstawową jednostką organizacyjną samorządu radcowskiego wyposażoną w osobowość prawną. Jest 19 okręgowych izb. Tworzenie okręgowych izb radców prawnych, określanie ich liczby i terytorialnego zasięgu następuje w drodze uchwały Krajowej Rady Radców Prawnych, przy czym bierze się pod uwagę zasadniczy podział terytorialny państwa.(art. 49 ust. 3 i art. 60 pkt 9).

O przynależności do określonej okręgowej izby decyduje, nie miejsce zawodowej aktywności (bowiem nie wyznacza się radcy siedziby zawodowej jako miejsca jego zawodowej działalności) a miejsce zamieszkania radcy prawnego – równoznaczne z zameldowaniem na pobyt stały – wg Z. Klatki. Na wniosek radcy prawnego możliwe jest przeniesienie wpisu na listę radców prawnych prowadzoną w innej okręgowej izbie.

 

Zakaz wpisu na listę

Ograniczenia dotyczące wpisu na listę radców prawnych

Zgodnie z art. 26 URP osoby, które wykonują zawód:

• sędziego,
  
• prokuratora,
  
• notariusza,
  
• komornika,
  
• asesora sądowego,
  
• asesora prokuratorskiego,
  
• asesora notarialnego,
  

bądź odbywają:

• aplikację sądową,
  
• aplikację prokuratorską,
  
• aplikację notarialną,
  

nie mogą jednocześnie zostać wpisane na listę radców prawnych ani wykonywać zawodu radcy prawnego.

Osoby już wpisane na listę radców prawnych mogą następnie podjąć wykonywanie wymienionych powyżej zawodów prawniczych bez utraty tego wpisu. Następuje wówczas zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego.

 

Osoba wpisana na listę adwokatów może jednocześnie zostać wpisana na listę radców prawnych. Nie może natomiast wykonywać równolegle obydwu zawodów. Jeżeli wykonuje zawód adwokata, to prawo do wykonywania zawodu radcy prawnego ulega zawieszeniu.

Ponadto ograniczenia wynikają z art. 24 ust. 2c URP, zgodnie z którym rada OIRP może odmówić wpisu na listę radców prawnych wtedy (i tylko wtedy) gdy wpis narusza przepisy art. 24 ust. 1 URP (określające przesłanki wpisu na listę radców prawnych). Można zatem odmówić wpisu na listę radców prawnych tylko osoby, która nie spełnia któregokolwiek z następujących wymogów:

1. ukończenie wyższych studiów prawniczych w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskanie tytułu magistra lub zagranicznych studiów prawniczych uznanych w Rzeczypospolitej Polskiej,
   
2. korzystanie w pełni z praw publicznych,
   
3. pełna zdolność do czynności prawnych,
   
4. nieskazitelność charakteru i dawanie swym dotychczasowym zachowaniem rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego,
   
5. odbycie w Rzeczypospolitej Polskiej aplikacji radcowskiej i złożenie egzaminu radcowskiego (nie dotyczy osób zwolnionych z wymogu odbycia aplikacji radcowskiej na podstawie art. 25 ust. 2 URP i osób zwolnionych z wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego na podstawie art. 25 ust. 1 URP).
   

   Wszystkie przesłanki poza tzw. rękojmiową mają obiektywny charakter i ich spełnienie można wykazać stosownymi dokumentami. Najwięcej kontrowersji budzi tzw. przesłanka rękojmiowa z pkt 4 powyżej, która jest jedyną okolicznością podlegającą ocenie organu samorządu. Z orzecznictwa sądowego w tym temacie wynika, że rada OIRP powinna dokonać w każdym przypadku wszechstronnej i wnikliwej analizy wszystkich istotnych elementów składających się na dotychczasową drogę życiową i zawodową kandydata oraz jego etyczne i społeczne walory. Dopiero bowiem taka ocena pozwala na prawidłowe ustalenie, czy konkretne uchybienie dyskwalifikuje kandydata.