Wpis na listę - przesłanki

Przesłanki wpisu na listę radców prawnych

Na listę radców prawnych może być wpisany ten, kto:

1. ukończył wyższe studia prawnicze w RP i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w RP,
   
2. korzysta w pełni z praw publicznych,
   
3. ma pełną zdolność do czynności prawnych,
   
4. jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego,
   
5. odbył w RP aplikację radcowską i złożył egzamin radcowski,
   

Bez aplikacji i egzaminu = wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego nie stosuje się do:

1. prof. i dr hab. nauk prawnych,
   
2. egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki lub notarialny (TK – uznał za niekonstytucyjne)
   
3. Min. 3 lata na stanowisku radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.
   

Egzamin bez aplikacji = Do złożenia egzaminu radcowskiego przed komisją, o której mowa w art. 33¹ust. 1, bez obowiązku odbycia aplikacji radcowskiej, mogą przystąpić:

1. doktorzy nauk prawnych,
   
2. osoby, które pracowały przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat, na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego.
   

Ograniczenia = Osoby, które wykonują zawód sędziego, prokuratora, notariusza, komornika, asesora sądowego, prokuratorskiego i notarialnego bądź odbywają aplikację sądową, prokuratorską lub notarialną, nie mogą jednocześnie zostać wpisane na listę radców ani wykonywać zawodu radcy prawnego.

Najwięcej kontrowersji budzi tzw. przesłanka rękojmiowa z pkt 4 powyżej, która jest jedyną okolicznością podlegającą ocenie organu samorządu. Z orzecznictwa sądowego w tym przedmiocie wynika, że rada OIRP powinna dokonać w każdym przypadku wszechstronnej i wnikliwej analizy wszystkich istotnych elementów składających się na dotychczasową drogę życiową i zawodową kandydata oraz jego etyczne i społeczne walory. Dopiero bowiem taka ocena pozwala na prawidłowe ustalenie, czy konkretne uchybienie dyskwalifikuje kandydata.

Warto tu też przytoczyć wyrok WSA w Warszawie z 12 lutego 2007 r. (VI SA/Wa 2084/2006) z którego wynika, że w ocenie sądu rękojmia obejmuje nie tylko cechy osobowe, ale i posiadanie pewnej praktyki, która da gwarancję prawidłowego wykonywania zawodu a kilkumiesięczne doświadczenie może być niewystarczające, by dokonać wpisu na listę radców prawnych.

Zwolnione z wymogu odbycia aplikacji radcowskiej na postawie art. 25 ust. 2 URP są następujące osoby:

- doktorzy nauk prawnych;

- osoby, które pracowały przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat, na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego

Z dniem 31.12.2006 r. utraciły moc dotychczasowe przepisy (art. 25 ust. 2 pkt. 2 – 4 URP) umożliwiające złożenie egzaminu radcowskiego bez obowiązku odbycia aplikacji radcowskiej:

• osobom, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych były zatrudnione na podstawie umowy o pracę na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego,
  
• osobom, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych wykonywały osobiście w sposób ciągły, na podstawie umów, do których stosuje się przepisy o zleceniu, usługi polegające na stosowaniu lub tworzeniu prawa przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego,
  
• osobom, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych prowadziły, przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego działalność gospodarczą wpisaną do Ewidencji Działalności Gospodarczej, jeżeli przedmiot tej działalności obejmował świadczenie pomocy prawnej,
  

gdyż wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 08.11.2006 r. zostały one uznane za niezgodne z art. 2 i art. 17 ust. 1 Konstytucji.

Zwolnione z wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego na postawie art. 25 ust. 1 URP są następujące osoby:

• profesorowie i doktorzy habilitowani nauk prawnych;
  
• osoby, które zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki lub notarialny; (patrz UWAGA poniżej)
  
• osoby, które co najmniej przez trzy lata zajmowały stanowisko radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.
  

UWAGA! Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 08.11.2006 r. art. 25 ust. 1 pkt. 2 URP zwalniający z wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego osoby, które zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki lub notarialny, w zakresie, w jakim stwarza możliwość dopuszczenia do wykonywania zawodu radcy prawnego osób, które po złożeniu tych egzaminów nie wykazują się odpowiednią praktyką w zawodzie prawniczym, został uznany za niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji. Przepis ten z dniem 31.12.2006 r. utracił moc. W ocenie TK wadą art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach prawnych w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą jest brak ustawowego wymogu jakiegokolwiek stażu zawodowego, a nadto - nieokreślenie maksymalnego okresu, jaki upłynął od momentu złożenia - przez ubiegającego się o wpis na listę radców prawnych - innego niż radcowski egzaminu prawniczego. Dopuszcza to ubieganie się o wpis na listę przez osoby, które uzyskały przed wielu laty dyplom ukończenia wyższych studiów prawniczych i odbyły inną niż radcowska aplikację w całkowicie odmiennym systemie prawnym, bez jakiejkolwiek weryfikacji znajomości aktualnie obowiązującego prawa. Nadto umożliwia dostęp do zawodu radcy osobom bez jakiegokolwiek praktycznego doświadczenia prawniczego, w tym - profilującej umiejętności praktyczne aplikacji zakończonej egzaminem. W uzasadnieniu wyroku TK czytamy, że sytuacja ta stwarza niebezpieczeństwo nienależytego wykonywania zawodu i w tym zakresie pozostaje w sprzeczności z art. 17 ust. 1 Konstytucji.