RADCA PRAWNY: Prawo wykonywania zawodu

Kiedy powstaje prawo wykonywania zawodu radcy

Nabycie uprawnień = Prawo wykonywania zawodu radcy prawnego powstaje z chwilą wpisu na listę radców i złożenia ślubowania.

Na listę radców może być wpisany ten, kto:

ukończył wyższe studia prawnicze w RP i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w RP,
korzysta w pełni z praw publicznych,
ma pełną zdolność do czynności prawnych,
jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego,
odbył w RP aplikację radcowską i złożył egzamin radcowski,

Bez aplikacji i egzaminu = wymogu odbycia aplikacji i złożenia egzaminu radcowskiego nie stosuje się do:

prof. i dr hab. nauk prawnych,
egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki lub notarialny.
Min. 3 lata na stanowisku radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Egzamin bez aplikacji = Do złożenia egzaminu radcowskiego przed komisją, o której mowa w art. 33¹ust. 1, bez obowiązku odbycia aplikacji radcowskiej, mogą przystąpić:

doktorzy nauk prawnych,
osoby, które pracowały przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat, na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego.

2.^[21]Wpis osoby, która uzyskała pozytywny wynik z egzaminu radcowskiego, następuje na jej wniosek, na podstawie uchwały rady OIRP właściwej ze względu na miejsce odbycia aplikacji radcowskiej, a w przypadku osoby, o której mowa w art. 25 ust. 2, ze względu na miejsce jej zamieszkania.

2a.^[22]Do wniosku, o którym mowa w ust. 2, osoba ubiegająca się o wpis obowiązana jest dołączyć informację o niekaralności, opatrzoną datą nie wcześniejszą niż miesiąc przed jej złożeniem oraz - w przypadku osoby urodzonej przed dniem 1 sierpnia 1972 r. - oświadczenie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów albo informację, o której mowa w art. 7 ust. 3a tej ustawy.

Ograniczenia = Osoby, które wykonują zawód sędziego, prokuratora, notariusza, komornika, asesora sądowego, prokuratorskiego i notarialnego bądź odbywają aplikację sądową, prokuratorską lub notarialną, nie mogą jednocześnie zostać wpisane na listę radców ani wykonywać zawodu radcy prawnego.

Rota ślubowania = "Ślubuję uroczyście w wykonywaniu zawodu radcy prawnego przyczyniać się do ochrony i umacniania porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązki zawodowe wypełniać sumiennie i zgodnie z przepisami prawa, zachować tajemnicę zawodową, postępować godnie i uczciwie, kierując się zasadami etyki radcy prawnego i sprawiedliwości."

Ślubowanie odbiera dziekan rady OIRP prowadzącej listę, na którą wpisany został radca.

UWAGA! Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 08.11.2006 r. art. 25 ust. 1 pkt. 2 URP zwalniający z wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego osoby, które zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki lub notarialny, w zakresie, w jakim stwarza możliwość dopuszczenia do wykonywania zawodu radcy prawnego osób, które po złożeniu tych egzaminów nie wykazują się odpowiednią praktyką w zawodzie prawniczym, został uznany za niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji. Przepis ten z dniem 31.12.2006 r. utracił moc. W ocenie TK wadą art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach prawnych w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą jest brak ustawowego wymogu jakiegokolwiek stażu zawodowego, a nadto - nieokreślenie maksymalnego okresu, jaki upłynął od momentu złożenia - przez ubiegającego się o wpis na listę radców prawnych - innego niż radcowski egzaminu prawniczego. Dopuszcza to ubieganie się o wpis na listę przez osoby, które uzyskały przed wielu laty dyplom ukończenia wyższych studiów prawniczych i odbyły inną niż radcowska aplikację w całkowicie odmiennym systemie prawnym, bez jakiejkolwiek weryfikacji znajomości aktualnie obowiązującego prawa. Nadto umożliwia dostęp do zawodu radcy osobom bez jakiegokolwiek praktycznego doświadczenia prawniczego, w tym - profilującej umiejętności praktyczne aplikacji zakończonej egzaminem. W uzasadnieniu wyroku TK czytamy, że sytuacja ta stwarza niebezpieczeństwo nienależytego wykonywania zawodu i w tym zakresie pozostaje w sprzeczności z art. 17 ust. 1 Konstytucji.

Radca prawny po spełnieniu w/w wymogów może otrzymać zaświadczenie stwierdzające prawo do wykonywania zawodu oraz legitymację radcowską.

Uzyskanie uprawnienia do wykonywania zawodu radcy prawnego:

nie jest tożsame z jego faktycznym wykonywaniem;
nie oznacza obowiązku jego wykonywania;
nie zawsze jest równoznaczne z możliwością jego wykonywania.

Osoby, które wykonują zawód: sędziego, prokuratora, notariusza, komornika, asesora sądowego, asesora prokuratorskiego, asesora notarialnego bądź odbywają aplikację: sądową, prokuratorską, notarialną, nie mogą zostać jednocześnie wpisane na listę radców prawnych ani wykonywać zawodu radcy prawnego.

Również osoby, wobec których wydano decyzję o zawieszeniu prawa wykonywania zawodu nie mogą go wykonywać, pomimo wpisu na listę radców prawnych i złożenia ślubowania. Zgodnie z 28 ust. 1 URP zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego następuje w wypadku:

wykonywania zawodu adwokata,
podjęcia pracy w organach wymiaru sprawiedliwości, w organach ścigania lub kancelarii notarialnej (zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego nie stosuje się jednak wobec osób zatrudnionych na stanowiskach radców prawnych w tych organach).
podjęcia pracy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa
z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia dyscyplinarnego o zastosowaniu kary dyscyplinarnej zawieszenia prawa do wykonywania zawodu.

Ponadto zgodnie z art. 22² URP zawieszenie radcy prawnego w wykonywaniu czynności może nastąpić także, na czas trwania postępowania, w razie wszczęcia postępowania poprzedzającego uchwałę rady izby w sprawie trwałej niezdolności do wykonywania zawodu.

Radcą prawnym w rozumieniu przepisów URP jest osoba, która posiadając odpowiednie kwalifikacje (art. 24 ust. 1 URP) zostanie wpisana na listę radców prawnych i złoży ślubowanie (art. 23 URP), chociażby zawodu radcy prawnego nie wykonywała. Status radcy prawnego wiąże się z uprawnieniem do wykonywania zawodu radcy prawnego, a nie jego faktycznym wykonywaniem a utrata tego statusu następuje z chwilą skreślenia z listy radców prawnych. Przejście radcy prawnego na emeryturę, przy zachowaniu wpisu na listę, nie powoduje utraty kwalifikacji zawodowych rozumianych jako profesjonalne przygotowanie do wykonywania określonych czynności np. osoba taka może osobiście wnieść skargę kasacyjną w sprawie cywilnej, w której jest stroną.